Brak prądu? To może być kwestia przepalonego bezpiecznika topikowego

Bezpiecznik topikowy – budowa, charakterystyka i rodzaje

Bezpiecznik topikowy to rodzaj zabezpieczenia instalacji elektrycznej. Jego rolą jest odcinanie obwodu prądu w przypadku wystąpienia zwarć i przeciążeń. Bezpiecznik (nazywany także wkładką topikową) ma zapewniać bezpieczeństwo użytkownikowi instalacji, chronić podpięte do niej sprzęty elektryczne oraz poszczególne elementy samej instalacji. Wkładka jest jednorazowa – po każdorazowym przepaleniu się bezpiecznika należy niezwłocznie go wymienić.

Spis treści:
Do czego służy bezpiecznik topikowy?
Budowa bezpiecznika topikowego
Rodzaje bezpieczników topikowych
Jak rozpoznać bezpieczniki topikowe typu D o różnym prądzie znamionowym?
Jak rozpoznać przepalony bezpiecznik?
Bezpiecznik topikowy i automatyczny – podobieństwa i różnice
Oferta i ceny bezpieczników topikowych w hurtowni elektrycznej Alkan

Do czego służy bezpiecznik topikowy? Krótka charakterystyka

Bezpiecznik topikowy (nazywany także wkładką topikową) to stosowane w instalacjach elektrycznych zabezpieczenie, którego rolą jest przerwanie obwodu elektrycznego w momencie, w którym następuje zwarcie bądź przeciążenie. Obwód zostaje przerwany na skutek stopienia się elementu topikowego, który zaliczany jest do grupy przewodników elektrycznych. Dzieje się tak na skutek intensywnego rozgrzania topika, który, przyjmując alarmowe natężenie prądu w instalacji, zaczyna się topić. W ten sposób zapobiega niebezpieczeństwom związanym z wystąpieniem awaryjnej sytuacji przy użytkowaniu instalacji elektrycznej. Mowa tu o następujących przypadkach:

  • zagrożone bezpieczeństwo domowników – np. możliwość porażenia prądem elektrycznym czy wystąpienia dotkliwych oparzeń,
  • możliwość uszkodzenia sprzętów elektrycznych – mowa tu o odbiornikach podłączonych do zagrożonej przepięciami instalacji elektrycznej (urządzenia, aparatura kontrolna oraz pomiarowa),
  • ryzyko uszkodzenia elementów instalacji elektrycznej – przede wszystkim przewodów, w których mogą przepalić się żyłki,
    możliwość wystąpienia pożaru.

Zwarcie, nazywane także spięciem, to proces powstały w konsekwencji zetknięcia się przewodów w obwodzie elektrycznym, w wyniku czego następuje niekontrolowany przepływ prądu o bardzo dużym natężeniu. Zestyk, czyli zetkniecie przewodów, zajść może pomiędzy żyłami przewodu neutralnego i fazowego, fazowego i ochronnego bądź pomiędzy żyłami dwóch przewodów fazowych. Zwarcie wystąpić może także na skutek przebicia i uszkodzenia instalacji elektrycznej. W obu przypadkach pojawienie się niebezpiecznego prądu zwarciowego wynika z gwałtownego zmniejszenia rezystancji obwodu elektrycznego. Rezystancja to inaczej opór elektryczny, czyli wartość ilustrująca powiązanie między napięciem i natężeniem prądu. Zapisuje się ją symbolem R, a jej jednostką są omy. Zwarcie występuje na skutek przepływu prądu o ogromnym natężeniu, którego wartość osiągać może nawet kilkadziesiąt tysięcy amperów. Zdarza się, że zwarcia powstają także w wyniku nieprawidłowo przeprowadzonych prac połączeniowych, kiedy zaistniały błędy w konstrukcji instalacji. Ich przyczyną może być także następująca w skutek upływu czasu bądź uszkodzeń mechanicznych utrata izolacji między żyłami przewodów.
Prąd pojawiający się w wyniku zwarcia znacznie przewyższa mocą prąd roboczy, dlatego często staje się sprawcą wielu zniszczeń, jak oparzenia, uszkodzenie podłączonych do instalacji sprzętów elektrycznych czy nawet pożar.

Bezpieczniki topikowe odpowiadają za bezpieczeństwo instalacji elektrycznej w domu

Przeciążenie elektryczne występuje w sytuacji, gdy przez dany obiekt elektryczny przepływa prąd o większym natężeniu niż przypisany temu obiektowi prąd znamionowy. Prąd znamionowy to ustanowiona dla każdego sprzętu elektronicznego wartość prądu skutecznego, który gwarantuje prawidłowe funkcjonowanie urządzenia. Informację na temat prądu znamionowego wybranego sprzętu znaleźć można na jego znamionowej tabliczce oraz w instrukcji obsługi. Jeśli przez wybrany obiekt elektryczny przepływa wyższa wartość natężenia prądu, niż ta określona w tabliczce znamionowej, mówimy o zjawisku przeciążenia elektrycznego. Przeciążenie jest niebezpieczne zarówno dla sprzętu, jak i korzystającego z instalacji elektrycznej użytkownika – szczególnie, jeśli jest długotrwałe. Podczas przeciążenia możemy odczuć wydzielające się z instalacji ciepło – to zewnętrzna oznaka przeciążenia. Nagrzewające się przewody i styki tracą swoje właściwości izolacyjne i mogą z czasem ulec zwarciu, co w konsekwencji może zakończyć się pożarem całej instalacji. Przeciążenie ma miejsce, gdy do jednego obwodu podłączymy zbyt dużą liczbę urządzeń elektrycznych.

Budowa bezpiecznika topikowego

Bezpiecznik topikowy zbudowany jest z kilku elementów, z których każdy pełni istotną rolę w prawidłowym działaniu wkładki. Składa się z podstawy bezpiecznikowej, elementu topikowego, nośnika oraz wstawki kalibrowej. Istotna jest także osłona chroniąca użytkownika przed porażeniem prądem, a także ścianki działowe, które występują kilkubiegunowych zestawach topikowych.

Głównym i najważniejszym elementem bezpiecznika jest topik. Zazwyczaj występuje w formie jednego lub kilku ułożonych równolegle drucików – miedzianych, srebrnych bądź miedzianych dodatkowo pokrytych srebrem. Na powierzchni drucika obecne są liczne przewężenia i nacięcia, których zadaniem jest zwiększenie wrażliwości topika na przeciążenia elektryczne.

Topik umieszczony jest w wykonanej z ceramiki obudowie pełnej kwarcowego piasku. Gdy bezpiecznik podłączony jest do prądu i następuje przepięcie lub zwarcie, drucik ulega przetopieniu. Stopienie się topika aktywuje zapłon łuku, który wygaszony zostaje dzięki obecności piasku. Dopiero w momencie, kiedy łuk całkowicie zgaśnie i wystygnie, następuje przerwanie obwodu elektrycznego, a co za tym idzie – uratowanie instalacji od groźnych konsekwencji zwarcia bądź przeciążenia.

Na rynku znaleźć można także bezpieczniki topikowe wyposażone w różnego rodzaju wskaźniki działania. Montuje się je do obudowy za pośrednictwem specjalnej sprężyny. Gdy bezpiecznik zostanie przepalony, wskaźnik automatycznie się wysuwa, wskazując użytkownikowi instalacji stan awaryjny.

Należy bezwzględnie pamiętać o tym, że przepalony bezpiecznik topikowy nie nadaje się do dalszej eksploatacji i konieczna jest wymiana wkładki na nową. Dawne wpisy w podręcznikach elektryków traktujące o procesie naprawy zużytego bezpiecznika (poprzez zabieg wymiany drucika) uważane są obecnie za błąd w sztuce.

Bezpiecznik topikowy z gwintem E27

Rodzaje bezpieczników topikowych

Bezpieczniki topikowe dzielą się w zależności od rodzaju urządzenia, które mają zabezpieczać. Wkładki różnią się między sobą tzw. charakterystyką czasową – jest to parametr określający czas, po jakim topik ulegnie zniszczeniu od momentu wystawienia go na skutki zwarć i przeciążeń. Na oznaczenia poszczególnych wkładek składają się dwie litery:

  • mała, która określa zdolność wyłączenia się bezpiecznika,
  • wielka, określająca rodzaj urządzenia, do którego wybrany bezpiecznik jest przeznaczony.

Pierwsza litera oznaczenia to zwykle:

  • a – oznacza, że bezpiecznik działa niepełnozakresowo, chroniąc instalację jedynie przed skutkami nagłych zwarć,
  • g – oznacza, że bezpiecznik działa pełnozakresowo, chroniąc instalację zarówno przed skutkami nagłych zwarć, jak i przeciążeń.

Druga litera oznacza zwykle:

  • G – wkładka ogólnego przeznaczenia, uniwersalna,
  • L – bezpiecznik służący do ochrony przewodów i kabli,
  • M – wkładka sprawdzająca się przy ochronie silników,
  • R – bezpiecznik służy do ochrony elementów energoelektronicznych,
  • B – wkładka przeznaczona do ochrony urządzeń elektroenergetycznych górniczych,
  • Tr – bezpiecznik chroniący transformatory.

Bezpieczniki topikowe dzielimy także na dwa, przedstawione poniżej typy.

Bezpieczniki topikowe typu D – to bezpieczniki zbudowane z tzw. korka, czyli jednorazowej wkładki, która po przepaleniu ulega zniszczeniu i należy ją wymienić. Wkładki typu D umieszcza się w specjalnie gwintowanej osłonce, którą następnie wkręca się w podstawkę. Wkładki typu D dominują w domowych instalacjach elektrycznych, gdzie najczęściej wykorzystywanym gwintem jest E27. Właśnie ten rodzaj gwintu wykorzystują bezpieczniki DII o wymiarach 2A, 4A, 6A, 10A, 13A, 16A, 20A oraz 25A. Wymienione wartości dotyczą prądu znamionowego, z jakim współpracują konkretne wkładki topikowe. Dzięki różnym gabarytom denka, które zależne są od wartości prądu znamionowego wybranego korka, niemożliwe jest podłączenie do instalacji elektrycznej nieodpowiedniego topika. Wszystko ze względu na specjalnie przygotowane podstawki umożliwiające wkręcanie jedynie odpowiedniego rozmiaru korka.

Bezpieczniki w systemie NH, nazywane także bezpiecznikami z wkładkami bezpiecznikowymi ze stykami nożowymi, to bezpieczniki przeznaczone do ochrony sieci niskiego napięcia o dużej mocy. Ich nazwa pochodzi od niemieckiego Niederspannungs-Hochleistungs-Sicherungen, co oznacza “bezpieczniki niskiego napięcia o wysokiej zdolności przerywania zwarcia”. Ich zdolność zwarciowa wyznaczona została na wartość przekraczającą 100 kA. Oznacza to, że wkładki te są w stanie poradzić sobie z wszelkimi wartościami prądów zwarciowych, jakie wystąpić mogą w domowych instalacjach elektrycznych. Bezpieczniki NH zbudowane są następujących elementów: bezpiecznikowa część dolna, wymienne wkładki bezpiecznikowe oraz część manipulacyjna. Z topikami w systemie NH pracować powinien jedynie specjalista, gdyż bezpieczniki te nie posiadają żadnych osłon chroniących użytkownika.

Dawne bezpieczniki topikowe

Jak rozpoznać bezpieczniki topikowe typu D na prąd znamionowy: 10A, 16A, 20A, 25A, 40A i inne?

Bezpieczniki topikowe typu D występują w następujących wariantach:

  • 500, 690, 750 i 1200V AC,
  • 25, 440, 600V DC.

Ich znamionowa zdolność wyłączenia wynosi 50kA.

Wśród wkładek topikowych typu D spotkać można wkładki funkcjonujące w bardzo starych instalacjach domowych i szafach sterowniczych podpiętych do różnego rodzaju sprzętu elektrycznego. Mają one następujące oznaczenia:

  • Bi Wts – bezpiecznik topikowy o działaniu szybkim,
  • Bi Wtz – bezpiecznik topikowy o działaniu zwłocznym,
  • Btp – bezpiecznik topikowy o bardzo szybkim działaniu – wykorzystuje się go jako zabezpieczenie diod i tyrystorów.

Tego rodzaju wkładki topikowe tradycyjnie oznacza się różnymi kolorami, których zadaniem jest poinformowanie elektryka o wartości prądu znamionowego przypisanego danemu bezpiecznikowi. Klasyfikacja kolorystyczna przedstawia się następująco:

  • 2A – różowy,
  • 4A – brązowy,
  • 6A – zielony,
  • 10A – czerwony,
  • 16A – szary,
  • 20A – niebieski,
  • 25A – żółty,
  • 35A – czarny,
  • 50A – biały,
  • 63A – miedziany,
  • 80A – srebrny,
  • 100A – czerwony,
  • 125A – żółty,
  • 160A – miedziany,
  • 200A – niebieski.

Współcześnie zazwyczaj wykorzystuje się nowszą wersję wkładek topikowych w postaci małogabarytowych bezpieczników instalacyjnych. Do ich montażu wykorzystuje się szynę Th-35. Oznaczenia tego typu bezpieczników to:

  • D01 dla prądu znamionowego w zakresie 2-16 A,
  • D02 dla prądu znamionowego w zakresie 20-63 A.

Jak sprawdzić, czy bezpiecznik topikowy nie jest przepalony?

Przepalony bezpiecznik topikowy to najczęstsza przyczyna nagłego braku prądu w naszym domu. Aby upewnić się, że to kwestia wkładki, należy zabrać ze sobą źródło światła i udać się do miejsca, w którym znajdziemy skrzynkę z bezpiecznikami. Zazwyczaj znajduje się ona w przedpokoju, w bezpośredniej bliskości frontowych drzwi.

Aby zweryfikować przyczynę braku prądu, należy dokładnie przyjrzeć się wkręconym w skrzyneczkę ceramicznym bezpiecznikom. Każdy z nich wyposażony został w zlokalizowane na stopce, niewielkie okienko, które pozostaje widoczne również w chwili, gdy wkładka topikowa wkręcona zostanie w gniazdo. W okienku tym dostrzec można niewielkie, kolorowe kółeczko wykonane z metalu. Gdy bezpiecznik jest sprawny, kółeczko jest równo ułożone w przestrzeni okienka. Jeśli jednak metalowe kółko jest luźne bądź całkowicie wypadło z bezpiecznika, zyskujemy pewność, że doszło do przepalenia korka. Zużyty bezpiecznik należy jak najszybciej wymienić. Zaczynamy od ostrożnego wykręcenia wkładki. Następnie dokładnie sprawdzamy widoczne na bezpieczniku parametry. Przy okazji wizyty w sklepie elektrycznym warto kupić kilka wkładek topikowych na zapas. Unikniemy w ten sposób przedłużających się niedogodności związanych z brakiem prądu w domu. Świeżo zakupiony bezpiecznik delikatnie wkręcamy na miejsce starej wkładki. Jeśli okaże się, że wymiana zabezpieczenia topikowego nie rozwiązuje naszego problemu, być może zawinił główny bezpiecznik. Aby go zlokalizować, należy odnaleźć skrzynkę znajdującą się zwykle na klatce schodowej, bądź nieopodal głównej bramy posesji. Niejednokrotnie główny bezpiecznik usytuowany jest w skrzyni mieszczącej licznik poboru prądu. O ile sama wymiana wkładki przebiega identycznie jak w przypadku domowej skrzynki, o tyle samo dostanie się do bezpiecznika może być nieco problematyczne. Zewnętrzne skrzynie bardzo często plombuje się w celu zabezpieczenia ich przed ingerencją niepowołanych osób bądź niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi. Jeśli nie zamierzamy samodzielnie pozbywać się plomby, najlepszym rozwiązaniem będzie telefon do specjalisty. W tym celu należy skontaktować się z pogotowiem elektrycznym, wybierając połączenie z administracją bądź bezpośrednio z elektrownią. Sprawę należy zgłosić także wówczas, gdy awarie bezpieczników systematycznie się powtarzają.

Bezpiecznik topikowy czy automatyczny? Poznaj podobieństwa i różnice

Poza bezpiecznikami topikowymi na rynku można się spotkać również z bezpiecznikami automatycznymi. Bezpiecznik automatyczny nazywany jest także samoczynnym wyłącznikiem nadmiarowym bądź wkrętkowym wyłącznikiem instalacyjnym. Stanowi zabezpieczenie obwodu elektrycznego przed skutkiem przeciążeń i zwarć. Jego działanie opiera się o termiczne i mechaniczne funkcjonowanie dwóch elementów: wyzwalacza bimetalowego oraz elektromagnesu.

Wyzwalacz bimetalowy to moduł odpowiedzialny za przerwanie dopływu prądu w momencie, gdy przekroczona zostanie jego dopuszczalna wartość w obwodzie. Wyzwalacz wyposażony jest w specjalną bimetalową blaszkę, która nagrzewa się wraz z momentem pojawienia się przeciążenia. W pewnym momencie blaszka wygina się i otwiera zestyk, tym samym przerywając obwód prądu. Moment uruchomienia się wyzwalacza bimetalowego zależny jest od wartości prądu przeciążeniowego w obwodzie. Im wyższy poziom prądu, tym szybciej uruchomi się zabezpieczenie.

Elektromagnes umieszczony jest wewnątrz wyłącznika. Kiedy dochodzi do zwarcia, zwalnia on naciąg specjalnej sprężyny, która z kolei rozwiera styki i przerywa obwód prądu. Elektromagnes działa od razu, bez względu na wartość prądu, jaka pojawiła się w momencie zwarcia.

Bezpieczniki automatyczne umieszcza się w gnieździe E27 dedykowanym wkładkom topikowym bądź montuje natablicowo. Gdy samoczynny wyłącznik nadmiarowy odetnie dostęp prądu do obwodu, bezpiecznik wciąż nadaje się do ponownego wykorzystania. Wystarczy ponownie go dokręcić.

Instalacyjny bezpiecznik topikowy

Oferta i ceny bezpieczników topikowych w hurtowni elektrycznej Alkan we Wrocławiu

Bezpieczniki topikowe wchodzą w skład bogatego asortymentu hurtowni elektrycznej Alkan we Wrocławiu. To hurtownia mająca prawie 16 lat doświadczenia w handlu najwyższej klasy sprzętem elektrycznym. Alkan należy do Grupy hurtowni elektrycznych Elektro Omega S.A z siedzibą w Katowicach. Celem Grupy jest umożliwienie wymiany doświadczeń między kilkudziesięcioma hurtowniami członkowskimi zlokalizowanymi na terenie całego kraju. Z tego powodu w asortymencie sklepu internetowego Alkan znaleźć można produkty światowych producentów – sprawdź ofertę już teraz!

Wkładki topikowe dostępne na łamach witryny internetowej hurtowni Alkan dzielą się na następujące typy bezpieczników:

  • wkładka topikowa DII w wersji: 2A/500V, 4A/500V, 6A/500V, 10A/500V, 16A/500V, 20A/500V oraz 25A/500V,
  • wkładka topikowa DIII w wersji: 35A/500V, 50A/500V oraz 63A/500V,
  • wkładka topikowa instalacyjna D02 w wersji: 2A/400V, 4A/400V, 6A/400V, 10A/400V, 16A/400V, 20A/400V, 25A/400V, 32A/400V, 35A/400V, 40A/400V, 50A/400V oraz 63A/400V.

Ceny za poszczególne bezpieczniki wynoszą od 1,40 zł brutto za wkładkę topikową typu DII, poprzez 2,82 zł netto za instalacyjny bezpiecznik topikowy, aż do 5,23 złotych za wkładkę topikową DIII (63A/500V).

Niniejsza strona korzysta z plików cookie

Wykorzystujemy pliki cookie do spersonalizowania treści i reklam, aby oferować funkcje społecznościowe i analizować ruch w naszej witrynie. Informacje o tym, jak korzystasz z naszej witryny, udostępniamy partnerom społecznościowym, reklamowym i analitycznym. Partnerzy mogą połączyć te informacje z innymi danymi otrzymanymi od Ciebie lub uzyskanymi podczas korzystania z ich usług.

  • Niezbędne pliki cookie przyczyniają się do użyteczności strony poprzez umożliwianie podstawowych funkcji takich jak nawigacja na stronie i dostęp do bezpiecznych obszarów strony internetowej. Strona internetowa nie może funkcjonować poprawnie bez tych ciasteczek.

  • Pliki cookie dotyczące preferencji umożliwiają stronie zapamiętanie informacji, które zmieniają wygląd lub funkcjonowanie strony, np. preferowany język lub region, w którym znajduje się użytkownik.

  • Statystyczne pliki cookie pomagają właścicielem stron internetowych zrozumieć, w jaki sposób różni użytkownicy zachowują się na stronie, gromadząc i zgłaszając anonimowe informacje.

  • Marketingowe pliki cookie stosowane są w celu śledzenia użytkowników na stronach internetowych. Celem jest wyświetlanie reklam, które są istotne i interesujące dla poszczególnych użytkowników i tym samym bardziej cenne dla wydawców i reklamodawców strony trzeciej.

  • Nieklasyfikowane pliki cookie, to pliki, które są w procesie klasyfikowania, wraz z dostawcami poszczególnych ciasteczek.

O Cookies

Pliki cookie to niewielkie pliki tekstowe, które są zapisywane na komputerze lub urządzeniu mobilnym przez strony internetowe, które odwiedzasz. Służą do różnych celów, takich jak zapamiętywanie informacji o logowaniu użytkownika, śledzenie zachowania użytkownika w celach reklamowych i personalizacji doświadczenia przeglądania użytkownika. Istnieją dwa rodzaje plików cookie: sesyjne i trwałe. Te pierwsze są usuwane po zakończeniu sesji przeglądarki, podczas gdy te drugie pozostają na urządzeniu przez określony czas lub do momentu ich ręcznego usunięcia.

Potrzebujesz pomocy?