Jaki czujnik ruchu wybrać i kiedy zdecydować się na czujnik zmierzchu?
Za określeniem czujnik ruchu kryje się urządzenie o zdumiewającej liczbie zastosowań, różniących się w zależności od wybranego przez nas typu urządzenia. Producenci od lat prześcigają się w tworzeniu czujników wyróżniających się skutecznością i precyzją działania. Dzięki temu kolejne modele tych urządzeń zyskują coraz bardziej uniwersalne zastosowanie oraz wiele nowych funkcji. Wykorzystuje się je zarówno w domach, jak w budynkach użyteczności publicznej. Przez wielu użytkowników kojarzone są jedynie jako urządzenia pozwalające na automatyczne włączanie świateł. Jednak dziś czujniki ruchu są czymś znacznie więcej, co pozwala nie tylko na podniesienie komfortu życia, lecz także na stworzenie skutecznych systemów zabezpieczeń. Warto zatem przyjrzeć im się dokładniej, aby mieć pewność, jaki czujnik wybrać i jak go podłączyć.
Spis treści
Czym są czujniku ruchu i zmierzchu?
Zasada działania czujników ruchu
Pasywne czujniki ruchu
Mikrofalowe czujniki ruchu
Dualne czujniki ruchu
Jak podłączyć czujnik ruchu?
Jak wybrać odpowiedni czujnik ruchu?
Czym są czujniki ruchu i zmierzchu oraz jakie jest ich zastosowanie? Który z nich warto zamontować na zewnątrz?
Czujnik ruchu, nazywany również detektorem ruchu – jak sama nazwa wskazuje – wykrywa ruch w obszarze swojego zasięgu, inicjując włączenie innych podzespołów lub urządzeń. Dzięki zastosowaniu w czujnikach ruchu zróżnicowanych mechanizmów działania, w tym między innymi fal ultradźwiękowych, podczerwieni czy mikrofal, możemy wyodrębnić kilka typów tych urządzeń i wybrać to, które będzie najlepiej odpowiadało naszym potrzebom. Warto już na początku zauważyć, że możliwość podłączenia czujnika do innych urządzeń elektronicznych znacznie zwiększa liczbę jego zastosowań. Różnego typu czujniki najczęściej wykorzystywane są do włączania oświetlenia, inicjowania alarmu czy też uruchamiania przepływu wody w toaletach. Jaki czujnik ruchu będzie najlepiej odpowiadał konkretnym zastosowaniom? Odpowiedź na to pytanie znajdziemy, przyglądając się zasadom działania poszczególnych typów tych urządzeń. Na początek warto sprawdzić, czym różnią się czujniki ruchu od czujników zmierzchu. Następnie weźmiemy pod lupę poszczególne typy czujników ruchu, aby na końcu wybrać ten, który najlepiej sprawdzi się w określonej sytuacji.
Czujniki ruchu
Jednym z bardziej popularnych zastosowań czujników ruchu jest wykorzystywanie ich do tworzenia systemów bezpieczeństwa – mowa o alarmach, pozwalających na błyskawiczne informowanie o nieuprawnionym wstępie na teren domu i posesji. Alarm włącza się natychmiast po wykryciu jakiegokolwiek ruchu w obszarze działania czujnika. Z tego powodu czujnik instaluje się zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz obiektów budowlanych o różnym zastosowaniu. Niektóre z bardziej zaawansowanych urządzeń umożliwiają dodatkowo natychmiastowe powiadomienie firmy ochroniarskiej.
Ponadto czujniki stosuje się do instalowania systemów automatycznego włączania światła. W ten sposób podnosi się komfort życia w domu – nie trzeba po omacku w ciemności szukać włącznika, wystarczy wejść w pole działania czujnika. Czujniki ruchu, inicjujące włączenie lamp, stosuje się również w przestrzeniach publicznych. Dzięki temu ograniczane jest zużycie energii – na korytarzach czy w łazienkach różnego typu instytucji czy przedsiębiorstw. Odpowiednio precyzyjne czujniki mogą dodatkowo wyłączyć światło, jeśli w pomieszczeniu nie będzie już wykrywana obecność. Z tego powodu część z nich nazywa się czujnikami obecności.u
Czujniki zmierzchu
Czujnik zmierzchu z kolei sprawia, że po zapadnięciu zmroku od razu uruchamiane jest światło – na ogół montuje się je na zewnątrz. Po pojawieniu się światła dziennego lampy są wyłączane. Trzeba jednak pamiętać, że czujnik zmierzchowy musi być zamontowany w odpowiednim miejscu. Należy go umieścić z dala od innych lamp (na przykład lamp ulicznych) Nie sprawdzą się również w miejscach, do których światło dzienne nie dociera lub dociera w niskiej intensywności. Czujnik zmierzchu bowiem wykrywa oświetlenie na podstawie jego natężenia.
Jak działają czujniki ruchu?
Zasada działania czujnika ruchu jest zależna od zastosowanego w nim mechanizmu, choć ogólny przebieg tego procesu jest podobny w różnych typach czujników. Mają one określone pole widzenia, wyrażane zwykle w stopniach i metrach. Odpowiednio wrażliwe urządzenie może bezproblemowo kontrolować ruch na obszarze nawet dwudziestu metrów, a szybkość załączania po wykryciu ruchu powinna wynieść około jeden metr na sekundę. Należy pamiętać, że czujniki współpracują z konkretnymi źródłami światła – większość jest kompatybilna z żarówkami LED, trzeba jednak to weryfikować już w trakcie zakupu czujnika. Czujniki ruchu można swobodnie regulować – pozwala nam to ustalić, po jakim czasie obserwacji czujnik przekazuje informację do pozostałych urządzeń. Znając ogólną zasadę działania czujników ruchu, możemy sprawdzić, czym różnią się od siebie ich poszczególne typy, czyli pasywne, mikrofalowe i dualne czujniki ruchu.
Zasada działania pasywnych czujników ruchu. Jak działa czujnik na podczerwień?
Elementem, który pozwala na wykrycie ruchu w pasywnych czujnikach ruchu, czyli Passive Infra Red (PIR), jest pyroelement. Jego działanie polega na wykryciu nie samego ruchu, a zmiany temperatury. Kiedy w polu działania czujnika pojawia się nowa osoba, wykrywa on zmianę temperatury. Czujnik działa na podczerwień dzięki wbudowanym procesorom, lustrom i soczewkom – wszystko to ma na celu eliminację ryzyka fałszywego alarmu.
Ciało ludzkie emituje ciepło ze zróżnicowaną intensywnością, a czujniki PIR są na to przygotowane – głowa jest wyjątkowo ciepła, nogi są najzimniejsze. Właśnie dlatego czujniki PIR mogą odróżnić człowieka od nieruchomych przedmiotów, emitujących na ogół jednolite ciepło. Niektóre czujki ignorują obiekty o małej masie, dzięki czemu wejście zwierzęcia do pomieszczenia nie będzie wywoływało alarmu, a wejście człowieka – owszem.
Montując taką czujkę, pamiętajmy, że jej skuteczność jest szczególnie wysoka względem obiektów poruszających się prostopadle do niej – właśnie dlatego muszą one zostać umieszczone w odpowiedniej lokalizacji. Ich optyka jest na ogół szerokokątna i mają zasięg oscylujący w granicach około dwudziestu metrów. Najczęściej czujki podczerwieni montuje się w ścianach lub przy sufitach. Podane przez producenta informacje o optymalnej wysokości muszą być bezwzględnie przestrzegane. Nie powinno się też umieszczać ich blisko:
- okien,
- przeszklonych obiektów,
- urządzeń służących do wentylacji, klimatyzacji, ogrzewania.
Montując czujnik pasywny, należy pamiętać o tym, aby nie został on niczym przysłonięty. Nie można zapomnieć również o tym, że czujniki ruchu, działające na podczerwień, nie nadają się jako zewnętrzne czujniki ruchu.
Jak działają mikrofalowe czujniki ruchu?
Mikrofalowe czujniki ruchu nazywane są też czujnikami aktywnymi. Zazwyczaj przeznaczone są zarówno do użytku zewnętrznego, jak i wewnętrznego. Zasięg zależy głównie od wysokości montażu i jest regulowany, podobnie jak czas pracy.
Czujniki mikrofalowe mogą wykrywać ruch pomimo obiektów zakłócających, takich jak drewno, płyty gipsowe czy szkło. Fale elektromagnetyczne, które są przez nie odbierane i emitowane, mają częstotliwość bliską 6 GHz. Są to właśnie mikrofale, zatem czujniki ruchu działają w oparciu o emisję promieniowania. Nie znaczy to jednak, że mogą być szkodliwe dla ludzi – promieniowanie jest bowiem sto razy mniejsze niż w przypadku telefonu komórkowego i w żaden sposób nie wpływa na zdrowie ani samopoczucie ludzi i zwierząt.
Jak konkretnie takie czujniki odbierają i emitują fale? W fizyce mówi się o tak zwanym efekcie Dopplera – zmianie częstotliwości fali na skutek zmiany położenia ich źródeł. Czujnik wysyła fale, które odbijają się od ścian i podłogi, a następnie trafiają z powrotem do niego. Częstotliwość wysłanej i odebranej fali jest taka sama. Wówczas czujnik poinformowany zostaje, że w obszarze detekcji nic się nie zmieniło. Jeśli jednak ktoś wejdzie w jego obszar działania, czujnik natychmiast wykryje zmianę w częstotliwości. Warto podkreślić, że tego typu czujniki są niewrażliwe na zmiany temperatury.
Czujniki mikrofalowe są skuteczniejsze niż czujniki PIR, ponieważ łatwiej wykrywają obiekty poruszające się równolegle, czyli zbliżające się do czujnika. Należy o tym pamiętać podczas montażu, podobnie jak o tym, że dwa typy czujników mogą się wzajemnie zakłócać. W związku z tym lepiej ograniczyć się do jednej czujki w danym pomieszczeniu. Ze względu na to, że czujniki mikrofalowe wykrywają ruch pomimo przeszkód trzeba umieszczać je tak, aby nie włączały się po wykryciu ruchu poza strefą chronioną. Jeśli więc umieścimy je blisko ścianki działowej, mogą niepotrzebnie inicjować reakcję po wykryciu ruchu w innym pomieszczeniu. Dotyczy to również okien i bliskości ulicy. Czujnik GTV AE-SRC812-00 wykrywa ruch nawet przez cienkie ściany, co w wielu sytuacjach będzie atutem, ale wymaga odpowiedniego montażu. Pamiętajmy, że czujki źle reagują na bliskość dużych metalowych obiektów i urządzeń elektrycznych, które działają na zbliżonych częstotliwościach.
Jak najlepiej wykorzystać dualne czujniki ruchu? Czy sprawdzą się jako alarm?
Czujniki dualne działają zarówno na podstawie zmiany temperatury, jak i zmiany częstotliwości fal elektromagnetycznych. Są one wysoce skuteczne, dlatego warto wykorzystać je w funkcji alarmu. Należy jednak pamiętać o tym, że nie sprawdzą się we wszystkich rodzajach pomieszczeń. Informują centralę alarmową zarówno wtedy, gdy oba czujniki zarejestrują konkretne bodźce, jak i wówczas, gdy intruza zaobserwuje tylko jeden z nich. Warto instalować je tam, gdzie często dochodzi do zmian warunków – na strychach czy w garażach, a także w pokojach wyposażonych w kominki, gdzie nieskuteczne byłyby czujniki PIR. W przypadku instalacji systemów alarmowych pamiętajmy, że są to właśnie te pomieszczenia, które bardzo powszechnie wykorzystywane są przez włamywaczy. Czujniki dualne nadają się również do miejsc narażonych na przeciągi czy brak ogrzewania, jak na przykład magazyny.
Jak podłączyć czujnik ruchu, aby działał prawidłowo?
Jeśli czujnik ruchu ma działać prawidłowo, należy go odpowiednio podłączyć. Pamiętajmy, aby robić to zgodnie z wytycznymi zawartymi w instrukcji! Konkretne typy czujników mogą być umieszczone jedynie w określonych miejscach i warunkach – w przeciwnym razie albo nie będą skutecznie wykrywać ruchu, albo będą zbyt wrażliwe, zwłaszcza na ruch z otoczenia (na przykład z ulicy). Niektóre czujniki po prostu wkręcane są w ścianę, inne opierane są na specjalnych statywach czy uchwytach na kołek rozporowy. Obudowę montujemy za pomocą wkrętów, a w podstawie obudowy szukamy płytki elektroniki. Następnie należy ostrożnie podłączyć przewody do odpowiednich zacisków. W instrukcji znajdziemy schemat płytki, dzięki czemu ryzyko pomyłki znacznie spada. Sprawdzamy parametry czujki przy użyciu potencjometru i zworka, a następnie zamykamy obudowę czujnika. Wtedy można już sprawdzić zasięg jego działania. Nowoczesne czujniki nie muszą być podłączane do innych urządzeń – działają autonomicznie pod wpływem wykrytego ruchu. W przypadku czujników, które pod wpływem ruchu mają włączać lampę, często konieczne jest złączenie przewodów zasilania i odbiornika poprzez otwory w pokrywie – należy to jednak robić bardzo ostrożnie i precyzyjnie.
Czujniki bezprzewodowe, podłączane do alarmu, należy zamontować tak samo jak czujniki przewodowe, a następnie wykryć urządzenie przez domową sieć WiFi i przypisać za jej pośrednictwem konkretne zadanie. Kolejne kroki powinny być zgodne z instrukcją od producenta – każdy czujnik bezprzewodowy konfigurowany jest nieco inaczej.
Wygodnym rozwiązaniem jest również instalacja czujnika ruchu schodowego, dzięki czemu nocą od razu po wejściu na schody zostanie włączone światło. Automatyczne oświetlenie, zwłaszcza na klatkach schodowych, jest wygodnym rozwiązaniem. Pasy LED można rozsunąć wzdłuż stopni, trzeba się jednak upewnić, że konkretny czujnik jest kompatybilny z oświetleniem LED. Tu również doprowadzamy zasilanie tak, jak wskazuje na to konektor. Istotne jest to, aby zasilanie czujników było na tej samej fazie. Jeśli dom ma przyłącze jednofazowe, sytuacja znacznie się upraszcza, ale w przypadku trzech faz konieczne jest upewnienie się, że nie ma między nimi napięcia wynoszącego 400 V.
Wybór najlepszego czujnika ruchu w 5 prostych krokach
Wiemy już, w jaki sposób działają czujniki, jakie są ich typy i jak prosty jest ich montaż. Pojawia się jednak pytanie – jaki czujnik będzie najbardziej odpowiedni do konkretnego miejsca, aby zapewnić najwyższy poziom bezpieczeństwa i efektywności? Przyjrzyjmy się dodatkowym kryteriom, które mogą ułatwić wybór optymalnego urządzenia.
Źródło zasilania
Możemy wyróżnić czujnik ruchu zasilany bateriami lub przewodowy. Atutem czujników bezprzewodowych jest możliwość podłączania ich w zależności od konkretnych potrzeb, wadą – konieczność wymiany baterii lub ładowania akumulatorka. Natomiast czujniki przewodowe muszą znajdować się stale w tym samym miejscu, a często trzeba do nich podciągnąć źródło zasilania. W szczególności problematyczne może to być w przypadku czujników zewnętrznych. Czujniki przewodowe na szczęście są na ogół energooszczędne i w określonych warunkach przechodzą w tryb czuwania.
Czas reakcji
Bardzo duże znaczenie ma sam czas reakcji czujnika, dlatego też należy go zweryfikować przed zakupem. Zazwyczaj zależy nam na możliwie najwyższym czasie reakcji.
Obecność czy ruch?
W przypadku czujników, których celem jest włączenie oświetlenia, lepszym wyborem są czujniki obecności. Czujniki ruchu sprawiają, że jeśli obiekt przestanie się ruszać na dłuższą chwilę, światło zgaśnie. Jeśli więc szukamy urządzenia, które podniesie komfort życia w domu, czujnik obecności jest lepszym wyborem.
A co z zasięgiem?
Zasięg czujki to właśnie jej kąt detekcji. Zazwyczaj w zupełności powinno wystarczyć 180 stopni (jak w przypadku czujnika ruchu GTV CR–9, przeznaczonego do użytku zarówno zewnętrznego, jak i wewnętrznego). Bardziej zaawansowane czujniki mają kąt 360 stopni, co pozwala na wykrywanie ruchu na dużym obszarze. Jednak pamiętajmy, że urządzenie o dużym zasięgu, zamontowane w pobliżu ruchliwego miejsca, będzie się włączać niemal bez przerwy – zwłaszcza w przypadku czujników mikrofalowych, które mogą reagować nawet na przechodzących za oknem pieszych.
I jeszcze bezpieczeństwo
Czujniki zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne bezwzględnie muszą być odporne na niskie i wysokie temperatury. Czujniki zewnętrzne dodatkowo powinny być wodoodporne, a najlepiej także pyłoszczelne. Ponadto nie powinny reagować na zwierzęta domowe czy owady. Oczywiście nie mogą być też łatwe do rozmontowania.
Konkretne czujniki mają określone zastosowania i wybór odpowiedniego może być czasochłonny, ale bez wątpienia poskutkuje znacznym wzrostem komfortu lub bezpieczeństwa. Wybór zależy przede wszystkim od naszych potrzeb oraz od warunków, w jakich czujnik zostanie zamontowany.